Wat is het precies?
"Déjà vu" beschrijft de griezelige sensatie dat je al iets hebt meegemaakt, zelfs als je weet dat je dat nooit hebt gedaan.
Stel dat je voor het eerst gaat paddleboarden. Je hebt nog nooit zoiets gedaan, maar je hebt ineens een duidelijke herinnering aan het maken van dezelfde armbewegingen, onder dezelfde blauwe lucht, met dezelfde golven die aan je voeten kabbelen.
Of misschien verken je voor het eerst een nieuwe stad en heb je ineens het gevoel dat je dat exacte met bomen omzoomde voetpad bent afgelopen.
Misschien voel je je een beetje gedesoriënteerd en vraag je je af wat er aan de hand is, vooral als je voor het eerst een déjà vu meemaakt.
Het is vaak niets om je zorgen over te maken. Hoewel déjà vu aanvallen kan begeleiden bij mensen met temporaalkwabepilepsie, komt het ook voor bij mensen zonder gezondheidsproblemen.
Er is geen sluitend bewijs over hoe vaak het in feite voorkomt, maar verschillende schattingen suggereren dat ergens tussen de 60 en 80 procent van de bevolking dit fenomeen ervaart.
Hoewel déjà vu vrij vaak voorkomt, vooral onder jonge volwassenen, hebben experts geen enkele oorzaak geïdentificeerd. (Haar waarschijnlijk geen storing in de Matrix.)
Deskundigen hebben echter een paar theorieën over de meest waarschijnlijke onderliggende oorzaken.
Dus wat veroorzaakt het?
Onderzoekers kunnen déjà vu niet gemakkelijk bestuderen, deels omdat het zonder waarschuwing gebeurt en vaak bij mensen zonder onderliggende gezondheidsproblemen die een rol kunnen spelen.
Bovendien eindigen déjà vu-ervaringen meestal net zo snel als ze beginnen. De sensatie kan zo vluchtig zijn dat als je niet veel weet over déjà vu, je misschien niet eens beseft wat er net is gebeurd.
Misschien voel je je een beetje onrustig, maar veeg je de ervaring snel van je af.
Deskundigen suggereren verschillende oorzaken van déjà vu. De meesten zijn het erover eens dat het waarschijnlijk op de een of andere manier verband houdt met het geheugen. Hieronder staan enkele van de meer algemeen aanvaarde theorieën.
Gespleten perceptie
De theorie van gespleten perceptie suggereert dat déjà vu plaatsvindt wanneer je iets twee verschillende keren ziet.
De eerste keer dat u iets ziet, kunt u het vanuit uw ooghoek of terwijl u afgeleid bent, binnenkrijgen.
Je brein kan beginnen met het vormen van een herinnering aan wat je ziet, zelfs met de beperkte hoeveelheid informatie die je uit een korte, onvolledige blik krijgt. Het kan dus zijn dat u meer binnenkrijgt dan u zich realiseert.
Als uw eerste blik op iets, zoals het uitzicht vanaf een heuvel, niet uw volledige aandacht inhield, zou u kunnen denken dat u het voor het eerst ziet.
Maar je brein herinnert zich de vorige waarneming, zelfs als je je niet volledig bewust was van wat je waarnam. Dus je ervaart déjà vu.
Met andere woorden, aangezien je de ervaring niet je volledige aandacht hebt geschonken toen het voor het eerst in je perceptie kwam, voelt het als twee verschillende gebeurtenissen. Maar het is eigenlijk slechts één voortdurende perceptie van dezelfde gebeurtenis.
Kleine storingen in het hersencircuit
Een andere theorie suggereert dat déjà vu optreedt wanneer uw hersenen als het ware een 'storing' vertonen en een korte elektrische storing ervaren - vergelijkbaar met wat er gebeurt tijdens een epileptische aanval.
Met andere woorden, het kan gebeuren als een soort verwarring wanneer het deel van je hersenen dat huidige gebeurtenissen volgt en het deel van je hersenen dat herinneringen oproept beide actief zijn.
Je brein ziet ten onrechte wat er in het heden gebeurt als een herinnering, of als iets dat al is gebeurd.
Dit type hersenstoornis is over het algemeen geen reden tot bezorgdheid, tenzij het regelmatig voorkomt.
Sommige deskundigen zijn van mening dat een ander type hersenstoring déjà vu kan veroorzaken.
Wanneer uw brein informatie absorbeert, volgt het over het algemeen een specifiek pad van kortetermijngeheugenopslag naar langetermijngeheugenopslag. De theorie suggereert dat kortetermijnherinneringen soms een kortere weg kunnen zijn naar langetermijngeheugenopslag.
Dit kan je het gevoel geven dat je een herinnering uit lang geleden ophaalt in plaats van iets dat in de laatste seconde is gebeurd.
Een andere theorie biedt de verklaring van vertraagde verwerking.
Je observeert iets, maar de informatie die je via je zintuigen opneemt, wordt langs twee verschillende routes naar je hersenen gestuurd.
Een van deze routes brengt de informatie iets sneller naar je hersenen dan de andere. Deze vertraging kan buitengewoon onbeduidend zijn, aangezien de meetbare tijd verstrijkt, maar het leidt er nog steeds toe dat uw hersenen deze ene gebeurtenis als twee verschillende ervaringen lezen.
Herinnering terug roepen
Veel experts geloven dat déjà vu te maken heeft met de manier waarop je herinneringen verwerkt en oproept.
Onderzoek uitgevoerd door Anne Cleary, een déjà vu-onderzoeker en hoogleraar psychologie aan de Colorado State University, heeft bijgedragen aan het genereren van enige steun voor deze theorie.
Door haar werk heeft ze bewijs gevonden dat suggereert dat déjà vu kan plaatsvinden als reactie op een gebeurtenis die lijkt op iets dat je hebt meegemaakt maar niet meer weet.
Misschien is het in de kindertijd gebeurd, of kun je het je om een andere reden niet meer herinneren.
Ook al heb je geen toegang tot dat geheugen, je brein weet nog steeds dat je in een vergelijkbare situatie bent geweest.
Dit proces van impliciete herinnering leidt tot het ietwat vreemde gevoel van vertrouwdheid. Als je je dezelfde herinnering zou kunnen herinneren, zou je de twee met elkaar kunnen verbinden en zou je waarschijnlijk helemaal geen déjà vu ervaren.
Volgens Cleary komt dit vaak voor als je een bepaalde scène ziet, zoals de binnenkant van een gebouw of een natuurlijk panorama, dat erg lijkt op een scène die je je niet meer herinnert.
Ze gebruikte deze bevinding om het idee van voorgevoel in verband met déjà vu te onderzoeken in een studie uit 2018.
Wellicht heeft u dit zelf meegemaakt. Veel mensen melden dat déjà vu-ervaringen een sterke overtuiging oproepen om te weten wat er gaat gebeuren.
Maar Cleary's onderzoek suggereert dat zelfs als je er zeker van bent dat je kunt voorspellen wat je gaat zien of ervaren, dat meestal niet het geval is.
Verder onderzoek kan dit voorspellingsfenomeen, en déjà vu in het algemeen, helpen beter te verklaren.
Deze theorie berust op het idee dat mensen de neiging hebben om vertrouwd te raken wanneer ze een scène tegenkomen die overeenkomsten vertoont met iets dat ze eerder hebben gezien.
Hier is een voorbeeld van Gestalt-bekendheid: het is je eerste dag op een nieuwe baan. Als je je kantoor binnenloopt, word je meteen verrast door het overweldigende gevoel dat je hier eerder bent geweest.
Het roodachtige hout van het bureau, de schilderachtige kalender aan de muur, de plant in de hoek, het licht dat door het raam naar binnen valt - het voelt allemaal ongelooflijk vertrouwd aan.
Als je ooit een kamer bent binnengelopen met een vergelijkbare indeling en plaatsing van meubels, is de kans groot dat je déjà vu ervaart omdat je een herinnering aan die kamer hebt, maar deze niet helemaal kunt plaatsen.
In plaats daarvan heb je gewoon het gevoel dat je het nieuwe kantoor al hebt gezien, ook al heb je dat nog niet gedaan.
Cleary heeft deze theorie ook onderzocht. Haar onderzoek suggereert mensen Doen lijken vaker déjà vu te ervaren bij het bekijken van scènes die lijken op dingen die ze al hebben gezien maar die ze zich niet meer herinneren.
Andere verklaringen
Er bestaat ook een verzameling andere verklaringen voor déjà vu.
Deze omvatten de overtuiging dat déjà vu betrekking heeft op een soort psychische ervaring, zoals het herinneren van iets dat je in een vorig leven of in een droom hebt meegemaakt.
Een open geest hebben is nooit een slechte zaak, maar er is geen bewijs om een van deze ideeën te ondersteunen.
Verschillende culturen kunnen de ervaring ook op verschillende manieren beschrijven.
Omdat 'déjà vu' Frans is voor 'al gezien', vroegen de auteurs van een onderzoek uit 2015 zich af of de Franse ervaring met het fenomeen zou verschillen, aangezien mensen die Frans spreken de term ook zouden kunnen gebruiken om een meer concrete ervaring te beschrijven van iets eerder zien. .
Hun bevindingen wierpen geen enkel licht op mogelijke oorzaken van déjà vu, maar ze vonden wel aanwijzingen dat de Franse studiedeelnemers de neiging hadden om déjà vu meer verontrustend te vinden dan Engelssprekende deelnemers.
Wanneer u zich zorgen moet maken
Déjà vu heeft vaak geen ernstige oorzaak, maar het kan vlak voor of tijdens epileptische aanvallen optreden.
Veel mensen die epileptische aanvallen ervaren, of hun dierbaren, realiseren zich vrij snel wat er gebeurt.
Maar focale aanvallen, hoewel vaak, zijn niet altijd onmiddellijk herkenbaar als aanvallen.
Focale aanvallen beginnen in slechts één deel van uw hersenen, hoewel het mogelijk is dat ze zich verspreiden. Ze zijn ook erg kort. Ze kunnen een minuut of twee duren, maar ze kunnen na slechts een paar seconden eindigen.
U zult het bewustzijn niet verliezen en u kunt zich volledig bewust zijn van uw omgeving. Maar je bent misschien niet in staat om te reageren of te reageren, dus andere mensen kunnen aannemen dat je aan het uitbesteden bent of in de ruimte staart, in gedachten verzonken.
Déjà vu treedt meestal op vóór een focale aanval. U kunt ook andere symptomen ervaren, zoals:
- spiertrekkingen of verlies van spiercontrole
- zintuiglijke stoornissen of hallucinaties, waaronder proeven, ruiken, horen of zien van dingen die er niet zijn
- herhaalde onvrijwillige bewegingen, zoals knipperen of grommen
- een golf van emotie die je niet kunt verklaren
Als u een van deze symptomen heeft gehad, of regelmatig déjà vu (meer dan eens per maand) ervaart, is het over het algemeen een goed idee om een zorgverlener te raadplegen om onderliggende oorzaken uit te sluiten.
Déjà vu kan een symptoom zijn van dementie. Sommige mensen met dementie kunnen zelfs valse herinneringen oproepen als reactie op herhaalde ervaringen met déjà vu.
Dementie is ernstig, dus u kunt het beste meteen met een zorgverlener praten over eventuele symptomen bij uzelf of een geliefde.
het komt neer op
Déjà vu beschrijft dat griezelige gevoel dat je al iets hebt meegemaakt, zelfs als je weet dat je dat nooit hebt gedaan.
Deskundigen zijn het er over het algemeen over eens dat dit fenomeen waarschijnlijk op de een of andere manier verband houdt met het geheugen. Dus als je een déjà vu hebt, heb je misschien al eerder een soortgelijk evenement meegemaakt. Je kunt het je gewoon niet meer herinneren.
Als het maar af en toe gebeurt, hoeft u zich er waarschijnlijk geen zorgen over te maken (ook al kan het een beetje vreemd aanvoelen). Maar je zou het meer kunnen opmerken als je moe bent of veel stress hebt.
Als het een beetje een normale ervaring voor u is geworden en u geen symptomen heeft die verband houden met aanvallen, kan het helpen om maatregelen te nemen om stress te verminderen en meer rust te krijgen.
Crystal Raypole werkte eerder als schrijver en redacteur voor GoodTherapy. Haar interessegebieden omvatten Aziatische talen en literatuur, Japanse vertalingen, koken, natuurwetenschappen, seksuele positiviteit en geestelijke gezondheid. Ze zet zich in het bijzonder in om het stigma rond psychische problemen te helpen verminderen.
