Het derde ventrikel is een van de vier ventrikels in de hersenen die met elkaar communiceren. Net als bij de andere ventrikels van de hersenen, is het gevuld met hersenvocht, dat helpt om de hersenen te beschermen tegen letsel en om voedingsstoffen en afvalstoffen te transporteren. Het derde ventrikel is een nauwe holte die zich tussen de twee hersenhelften bevindt.
Het derde ventrikel stuurt berichten naar en ontvangt berichten van de laterale ventrikels, die zich voor het derde ventrikel bevinden, en het aquaduct van de middenhersenen, dat zich direct achter het derde ventrikel bevindt. De hypothalamus en thalamus bevinden zich aan de zijkanten van het derde ventrikel.
Afwijkingen van het derde ventrikel zijn geassocieerd met verschillende aandoeningen, waaronder hydrocephalus, meningitis en ventriculitis. Hydrocephalus is een overmatige ophoping van vocht in de hersenen. Meningitis is een ontsteking van de vliezen die de hersenen en het ruggenmerg bedekken, terwijl ventriculitis een inflammatoire aandoening van de ventrikels is. Meningitis en ventriculitis kunnen beide worden veroorzaakt door trauma aan een ventrikel, inclusief het derde ventrikel, hoewel traumatische meningitis zeldzaam is.
Een vergroot derde ventrikel is in verband gebracht met psychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie; de nauwkeurigheid van deze theorie is echter niet overtuigend bewezen.
