Wat is het scafoïd?
Het scafoïdbot is een van de acht kleinere carpale botten in je pols. Het ligt aan de duimzijde van je pols, net onder de straal, een van de twee grotere botten in je onderarm. Het is betrokken bij het bewegen en stabiliseren van uw pols. Een oudere naam ervoor is het hoefbeen.
U kunt uw scafoïdbot vinden door uw duim omhoog te houden terwijl u naar de achterkant van uw hand kijkt. De driehoekige inkeping die wordt gevormd door de pezen van je duim wordt de 'anatomische snuifdoos' genoemd. Je scafoïd bevindt zich onderaan deze driehoek.
Wat gebeurt er bij een scafoïdfractuur?
De positie van het scafoïd aan de zijkant van je pols en het relatief grote formaat maken het kwetsbaar voor verwondingen en breuken. In feite is het het meest frequent gebroken carpale bot, goed voor ongeveer 70 procent van de carpale fracturen.
De scafoïd bestaat uit drie delen:
- proximale pool: het uiteinde dat zich het dichtst bij uw duim bevindt
- taille: het gebogen midden van het bot dat onder de anatomische snuifdoos ligt
- distale pool: het uiteinde dat zich het dichtst bij uw onderarm bevindt
Ongeveer 80 procent van de scafoïdfracturen vindt plaats in de taille, 20 procent bij de proximale pool en 10 procent bij de distale pool.
De plaats van de breuk heeft invloed op hoe deze zal genezen. Breuken in de distale pool en taille genezen meestal snel omdat ze een goede bloedtoevoer hebben.
Het grootste deel van de proximale pool heeft een slechte bloedtoevoer die gemakkelijk kan worden afgesneden bij een breuk. Zonder bloed sterft het bot af, wat avasculaire necrose wordt genoemd. Breuken in de proximale pool genezen niet zo goed of zo snel.
Wat veroorzaakt een scafoïdfractuur?
FOOSH staat voor "val op een uitgestrekte hand". Het is het mechanisme achter veel fracturen van de bovenste ledematen.
Wanneer je voelt dat je op het punt staat te vallen, reageer je instinctief door je pols te spannen en je arm te strekken om te proberen de val met je hand te breken.
Dit beschermt je gezicht, hoofd en rug tegen verwondingen, maar het betekent dat je pols en arm de volle kracht van de impact kunnen opvangen. Als uw pols daardoor verder naar achteren buigt dan de bedoeling is, kan er een breuk optreden.
De hoek van uw pols wanneer deze de grond raakt, is van invloed op waar een breuk optreedt. Hoe verder uw pols naar achteren wordt gebogen, hoe groter de kans dat uw scafoïdbot zal breken. Wanneer uw pols minder gestrekt is, neemt het radiusbot de kracht van de impact op, wat resulteert in een distale radiusfractuur (Colles 'of Smith fractuur).
Een FOOSH-blessure treft vaak de scafoïd omdat dit de belangrijkste verbinding is tussen uw hand en onderarm. Wanneer u op uw hand valt, gaat alle energie die wordt geproduceerd wanneer uw hand de grond raakt, via het scafoïd naar uw onderarm. De kracht legt een enorme hoeveelheid spanning op dit kleine bot, wat een breuk kan veroorzaken.
FOOSH-verwondingen komen voor bij veel sporten, vooral bij zaken als skiën, schaatsen en snowboarden. Het dragen van een polsbeschermer is een gemakkelijke manier om deze verwondingen te voorkomen.
Deelnemen aan sporten waarbij uw scafoïdbot herhaaldelijk wordt belast, zoals kogelstoten of gymnastiek, kan ook een scafoïdfractuur veroorzaken. Andere oorzaken zijn onder meer een harde klap rechtstreeks op uw handpalm en ongevallen met motorvoertuigen.
Hoe wordt een scafoïdfractuur gediagnosticeerd?
Scafoïdfracturen zijn vaak niet altijd duidelijk en kunnen moeilijk te diagnosticeren zijn.
Het meest voorkomende symptoom is pijn en gevoeligheid boven de anatomische snuifdoos. De pijn is vaak mild. Het kan erger worden door te knijpen en vast te pakken.
Er is vaak geen merkbare vervorming of zwelling, dus het ziet er niet gebroken uit. De pijn kan zelfs verbeteren in de dagen en weken na de breuk. Om deze redenen denken veel mensen dat het slechts een verstuikte pols is en stellen ze de juiste behandeling uit.
Als het niet meteen met immobilisatie wordt behandeld, kan het zijn dat de fractuur niet geneest. Dit wordt nonunion genoemd en kan op de lange termijn ernstige complicaties veroorzaken. Ongeveer 5 procent van de scafoïdfracturen is nonunion. Avasculaire necrose kan ook non-union veroorzaken.
Röntgenfoto's zijn het belangrijkste diagnostische hulpmiddel. Tot 25 procent van de scafoïdfracturen wordt echter niet direct na het letsel op een röntgenfoto gezien.
Als er geen breuk wordt gezien, maar uw arts vermoedt nog steeds dat u er een heeft, wordt uw pols geïmmobiliseerd met een duimspalk totdat er 10 tot 14 dagen later herhaalde röntgenfoto's worden gemaakt. Tegen die tijd is een breuk begonnen te genezen en is deze meer merkbaar.
Als uw arts een breuk ziet, maar niet weet of de botten correct zijn uitgelijnd of meer informatie nodig heeft, kan een CT-scan of MRI uw arts helpen bij het bepalen van de juiste behandeling. Een botscan kan ook worden gebruikt, maar deze is niet zo algemeen beschikbaar als de andere tests.
Wat is de behandeling voor een scafoïdfractuur?
De behandeling die u krijgt, is afhankelijk van:
- uitlijning van de gebroken botten: of de botuiteinden uit positie zijn bewogen (verplaatste fractuur) of nog steeds uitgelijnd zijn (niet-verplaatste fractuur)
- tijd tussen de verwonding en de behandeling: hoe langer de tijd, des te waarschijnlijker is het niet verenigen
- fractuurlocatie: nonunion komt vaker voor bij proximale poolfracturen
Gieten
Een niet-verplaatste breuk in de taille of distale pool van uw scafoïd die kort na het letsel wordt behandeld, kan worden behandeld door uw pols gedurende zes tot twaalf weken met een gipsverband te immobiliseren. Zodra een röntgenfoto laat zien dat de breuk is genezen, kan het gipsverband worden verwijderd.
Chirurgie
Fracturen die zich in de proximale pool van het scafoïd bevinden, zijn verplaatst of niet snel na het letsel worden behandeld, vereisen chirurgisch herstel. Het doel is om de botten weer op één lijn te brengen en ze te stabiliseren zodat ze goed kunnen genezen.
Na de operatie zit u meestal acht tot twaalf weken in het gips. Het gips wordt verwijderd zodra een röntgenfoto laat zien dat de breuk is genezen.
Voor niet-genezende fracturen is een operatie met bottransplantatie vereist als er een lange tijd zit tussen de breuk en niet-gehechtheid, de gebroken botuiteinden niet dicht bij elkaar zijn of de bloedtoevoer slecht is.
Als de tijd tussen breuk en niet-hechting kort is, de gebroken botuiteinden dicht bij elkaar liggen en de bloedtoevoer goed is, kan een botstimulator worden gebruikt.
Botgroeistimulatie
Botgroeistimulatie kan het injecteren van medicatie inhouden. Draagbare apparaten kunnen ook zowel de groei als de genezing stimuleren door echografie of een laag niveau van elektriciteit op het gewonde bot aan te brengen. In de juiste omstandigheden kunnen deze alternatieven nuttig zijn.
Of u nu een operatie nodig heeft of niet, u zult waarschijnlijk twee of drie maanden na het verwijderen van het gips fysieke en ergotherapie nodig hebben om weer kracht en mobiliteit in uw pols en spieren eromheen te krijgen.
OutlookWat zijn de vooruitzichten voor mensen met een scafoïdfractuur?
Wanneer een scafoïdfractuur niet meteen wordt behandeld, geneest deze mogelijk niet goed. Mogelijke complicaties zijn onder meer:
- vertraagde unie: de breuk is na vier maanden niet volledig genezen
- nonunion: de breuk is helemaal niet genezen
Dit kan leiden tot instabiliteit van het polsgewricht. Jaren later zal het gewricht meestal artrose ontwikkelen.
Andere mogelijke complicaties zijn onder meer:
- verlies van polsmobiliteit
- functieverlies, zoals verminderde grijpkracht
- avasculaire necrose, die optreedt bij maximaal 50 procent van de fracturen in de proximale pool
- artrose, vooral als niet-genezende of avasculaire necrose is opgetreden
Het resultaat is meestal erg goed als u uw arts kort na de breuk bezoekt, zodat uw pols vroegtijdig geïmmobiliseerd wordt. Bijna iedereen zal enige polsstijfheid opmerken na een scafoïdfractuur, maar de meeste mensen zullen de mobiliteit en kracht terugkrijgen die ze in hun pols hadden voordat de fractuur optrad.
