Melanoom is een specifiek soort huidkanker. Het begint in huidcellen die melanocyten worden genoemd. Melanocyten maken melanine aan, de stof die je huidskleur geeft.
Slechts ongeveer 1 procent van de huidkankers zijn melanomen. Melanoom wordt ook wel kwaadaardig melanoom of huidmelanoom genoemd.
Wanneer melanoom in de vroege stadia wordt gediagnosticeerd, reageren de meeste mensen goed op de behandeling. Maar als het niet vroeg wordt opgemerkt, verspreidt het zich gemakkelijk naar andere delen van het lichaam.
Wat zijn de symptomen?
Vroege tekenen en symptomen van melanoom zijn:
- veranderingen in een bestaande moedervlek
- de ontwikkeling van een nieuwe, ongebruikelijke groei op uw huid
Als melanoomcellen nog steeds melanine maken, zijn de tumoren meestal bruin of zwart. Sommige melanomen maken geen melanine, dus die tumoren kunnen bruin, roze of wit zijn.
Aanwijzingen dat een moedervlek een melanoom kan zijn, zijn:
- onregelmatige vorm
- onregelmatige rand
- veelkleurige of ongelijke kleuren
- groter dan een kwart inch
- veranderingen in grootte, vorm of kleur
- jeuk of bloeding
Melanoom kan overal op uw huid ontstaan. De meest waarschijnlijke gebieden zijn echter:
- borst en rug voor mannen
- benen voor vrouwen
- nek
- gezicht
Dit kan zijn omdat deze gebieden meer aan de zon worden blootgesteld dan andere delen van het lichaam. Melanoom kan zich vormen in gebieden die niet veel zon krijgen, zoals de voetzolen, handpalmen en vingernagelbedden.
Soms ziet de huid er normaal uit, ook al begint het melanoom zich te ontwikkelen.
Afbeeldingen van melanoom
Soorten melanoom
Het meest voorkomende type melanoom is oppervlakkig verspreidend melanoom. Het heeft de neiging zich over het huidoppervlak te verspreiden, heeft ongelijke randen en varieert in kleur van bruin tot zwart, roze of rood.
Nodulair melanoom is een ander type dat naar diepere huidlagen groeit en kan verschijnen als een verhoogde bult of groei.
Lentigo maligna melanoom komt meestal voor op delen van het lichaam die meer zon krijgen, vooral het gezicht, en treft vaak oudere mensen. Het ziet eruit als een grote, ongelijkmatige donkere vlek op het huidoppervlak.
Gemetastaseerd melanoom treedt op wanneer de kanker zich verspreidt of metastaseert naar andere delen van het lichaam, mogelijk inclusief de lymfeklieren, organen of botten.
Er bestaan ook andere zeldzame soorten melanoom, en hoewel ze meestal de huid aantasten, tasten sommige de interne weefsels aan, evenals de ogen.
Mucosaal melanoom kan zich ontwikkelen in de slijmvliezen langs de:
- spijsverteringskanaal
- mond
- neus-
- urinewegen
- vagina
Oogmelanoom, ook wel oculair melanoom genoemd, kan onder het oogwit voorkomen.
Risicofactoren
Ultraviolet licht
Het is niet helemaal duidelijk wat melanoom veroorzaakt, maar blootstelling aan de zon en andere bronnen van ultraviolet licht, zoals zonnebanken, is een zeer belangrijke risicofactor.
Ras
De American Cancer Society stelt dat het levenslange risico van het ontwikkelen van melanoom gaat over:
- 2,6% voor blanken
- 0,1% voor zwarte mensen
- 0,6% voor Latijns-Amerikaanse mensen
Melanoom komt naar verluidt 20 keer vaker voor bij blanke mensen dan bij zwarte mensen. Houd er rekening mee dat deze gegevens mogelijk te wijten zijn aan ongelijkheden in de gezondheidszorg en andere bijdragende factoren.
Naast een huid met minder pigment, kan het hebben van veel moedervlekken ook een risicofactor zijn.
Genetica / familiegeschiedenis
Als een ouder of broer of zus in het verleden melanoom heeft gehad, heeft u mogelijk een grotere kans om een melanoom te ontwikkelen.
Leeftijd
Het risico op melanoom neemt toe naarmate u ouder wordt. De gemiddelde leeftijd bij diagnose is 65 jaar, ook al is het een van de meest voorkomende vormen van kanker bij jongvolwassenen.
Wat zijn de stadia van melanoom?
De stadiëring van kanker vertelt je hoe ver kanker is gegroeid vanaf de plek waar het is ontstaan. Kanker kan zich via weefsel, het lymfesysteem en de bloedbaan naar andere delen van het lichaam verspreiden.
Melanoom wordt als volgt geënsceneerd:
Fase 0
U heeft abnormale melanocyten, maar alleen op de buitenste huidlaag (epidermis). Dit wordt in situ ook wel melanoom genoemd.
Fase 1
- 1A: U heeft een kankergezwel, maar deze is minder dan 1 millimeter (mm) dik. Het heeft geen zweren.
- 1B: De tumor is minder dan 1 mm dik, maar heeft zweren. Of het is tussen de 1 en 2 mm dik zonder zweren.
Stage 2
- 2A: De tumor is tussen de 1 en 2 mm dik met ulceratie. Of het is tussen de 2 en 4 mm dik zonder zweren.
- 2B: De tumor is tussen de 2 en 4 mm groot en is verzweerd. Of het is dikker dan 4 mm zonder zweren.
- 2C: De tumor is meer dan 4 mm dik en verzweerd.
Stap 3
U heeft een tumor van welke grootte dan ook die al dan niet verzweerd is. Ten minste één van deze is ook waar:
- kanker is gevonden in ten minste één lymfeklier
- lymfeklieren zijn met elkaar verbonden
- kanker is gevonden in een lymfevat tussen de tumor en de dichtstbijzijnde lymfeklieren
- kankercellen zijn gevonden op meer dan 2 centimeter (cm) van de primaire tumor
- er zijn andere kleine tumoren ontdekt op of onder uw huid binnen 2 cm van de primaire tumor
Stap 4
Kanker is uitgezaaid naar verre locaties. Dit kunnen zachte weefsels, botten en organen zijn.
Wat is de behandeling?
De behandeling hangt af van het stadium van het melanoom.
Fase 0
Stadium 0-melanoom betreft alleen de bovenste huidlaag. Het is mogelijk om tijdens een biopsie het verdachte weefsel volledig te verwijderen. Als dit niet het geval is, kan uw chirurg het verwijderen, samen met een rand normale huid.
Het kan zijn dat u geen verdere behandeling nodig heeft.
Fase 1 en 2
Zeer dunne melanomen kunnen tijdens een biopsie volledig worden verwijderd. Als dit niet het geval is, kunnen ze later operatief worden verwijderd. Dit omvat het verwijderen van de kanker samen met een marge van een gezonde huid en een laag weefsel onder de huid.
Melanoom in een vroeg stadium vereist niet per se aanvullende behandeling.
Fase 3 en 4
Stadium 3 melanoom is uitgezaaid weg van de primaire tumor of naar nabijgelegen lymfeklieren. Een brede excisie-operatie wordt gebruikt om de tumor en de aangetaste lymfeklieren te verwijderen.
In stadium 4 melanoom is kanker uitgezaaid naar verre locaties. De huidtumoren en enkele vergrote lymfeklieren kunnen operatief worden verwijderd. U kunt ook een operatie ondergaan om tumoren op interne organen te verwijderen. Maar uw chirurgische opties zijn afhankelijk van het aantal, de grootte en de locatie van tumoren.
De fasen 3 en 4 vereisen over het algemeen enkele aanvullende behandelingen, waaronder:
- Geneesmiddelen voor immunotherapie. Deze kunnen interferon of interleukine-2 of checkpoint-remmers omvatten, zoals ipilimumab (Yervoy), nivolumab (Opdivo) en pembrolizumab (Keytruda).
- Gerichte therapie voor die kankers die verband houden met mutaties in de BRAF gen. Deze kunnen cobimetinib (Cotellic), dabrafenib (Tafinlar), trametinib (Mekinist) en vemurafenib (Zelboraf) zijn.
- Gerichte therapie voor melanoom gerelateerd aan mutaties in de C-KIT gen. Dit kunnen imatinib (Gleevec) en nilotinib (Tasigna) zijn.
- Vaccins. Dit kunnen Bacille Calmette-Guerin (BCG) en T-VEC (Imlygic) zijn.
- Bestralingstherapie. Dit kan worden gebruikt om tumoren te verkleinen en om kankercellen te doden die mogelijk zijn gemist tijdens een operatie. Straling kan ook helpen bij het verlichten van symptomen van uitgezaaide kanker.
- Geïsoleerde ledemaatperfusie. Dit houdt in dat alleen de aangedane arm of het aangedane been wordt geïnfundeerd met een verwarmde oplossing van chemotherapie.
- Systemische chemotherapie. Dit kunnen dacarbazine (DTIC) en temozolomide (Temodar) zijn, die kunnen worden gebruikt om kankercellen door uw hele lichaam te doden.
Het is niet aangetoond dat immunotherapie en gerichte therapieën melanoom genezen, maar ze kunnen de levensverwachting verhogen. Chemotherapie voor melanoom kan tumoren doen krimpen, maar ze kunnen binnen enkele maanden terugkeren.
Elk type therapie heeft zijn eigen reeks bijwerkingen, waarvan sommige ernstig kunnen zijn. Het is belangrijk om deze met uw arts te bespreken, zodat u een weloverwogen keuze kunt maken.
Klinische onderzoeken kunnen u helpen innovatieve therapieën te krijgen die nog niet zijn goedgekeurd voor algemeen gebruik. Neem contact op met uw arts als u geïnteresseerd bent in een klinische proef.
Wat veroorzaakt melanoom?
Normaal gesproken duwen gezonde nieuwe huidcellen oudere huidcellen naar de oppervlakte, waar ze afsterven.
DNA-schade in de melanocyten kan ervoor zorgen dat nieuwe huidcellen uit de hand lopen. Naarmate de huidcellen zich opstapelen, vormen ze een tumor.
Het is niet helemaal duidelijk waarom DNA in huidcellen beschadigd raakt. Het kan een combinatie zijn van genetische en omgevingsfactoren.
De belangrijkste oorzaak kan blootstelling aan ultraviolette (UV) straling zijn. UV-straling kan afkomstig zijn van bronnen zoals natuurlijk zonlicht, zonnebanken en zonnebanklampen.
Hoe wordt het gediagnosticeerd?
Fysiek onderzoek
Ten eerste heeft u een grondig onderzoek van uw huid nodig. De meesten van ons hebben tussen de 10 en 40 moedervlekken als volwassenen.
Een normale moedervlek heeft meestal een uniforme kleur en een duidelijke rand. Ze kunnen rond of ovaal zijn en hebben over het algemeen een diameter van minder dan een kwart inch.
Bij een goed huidonderzoek moet op minder voor de hand liggende plaatsen worden gekeken, zoals:
- tussen de billen
- geslachtsdelen
- handpalmen en onder je vingernagels
- hoofdhuid
- voetzolen, tussen uw tenen en onder uw teennagels
Bloedchemie studies
Uw arts kan uw bloed controleren op lactaat dehydrogenase (LDH). Niveaus van dit enzym kunnen hoger zijn dan normaal als u een melanoom heeft.
LDH-spiegels worden mogelijk niet gecontroleerd op ziekten in een vroeg stadium.
Huidbiopsie
Een huidbiopsie is de enige manier om melanoom te bevestigen. Voor een biopsie wordt een huidmonster verwijderd. Indien mogelijk moet het gehele verdachte gebied worden verwijderd. Vervolgens wordt het weefsel naar een laboratorium gestuurd voor onderzoek onder een microscoop.
Het pathologieverslag wordt naar uw arts gestuurd, die de resultaten zal toelichten.
Als er een diagnose van melanoom is, is het belangrijk om het stadium te bepalen. Dit geeft informatie over uw algemene vooruitzichten en helpt bij het begeleiden van de behandeling.
Het eerste deel van de stadiëring is om erachter te komen hoe dik de tumor is. Dit kan door het melanoom onder een microscoop te meten.
Biopsie van de lymfeklier
Als u een diagnose heeft, moet uw arts mogelijk uitzoeken of kankercellen zich hebben verspreid, hoewel ze dit niet zullen doen voor melanoom in situ. De eerste stap is het uitvoeren van een schildwachtklierbiopsie.
Voor de operatie wordt een kleurstof geïnjecteerd in het gebied waar de tumor zich bevond. Deze kleurstof zal van nature naar de dichtstbijzijnde lymfeklieren stromen. De chirurg zal de lymfeklieren verwijderen om ze op kanker te testen.
Als er geen kanker wordt gevonden in de schildwachtknopen, heeft de kanker zich waarschijnlijk niet uitgezaaid buiten het gebied dat oorspronkelijk werd getest. Als kanker wordt gevonden, kan de volgende reeks knooppunten worden getest.
Beeldvormingstests
Beeldvormingstests worden gebruikt om te zien of kanker zich buiten de huid naar andere delen van het lichaam heeft verspreid.
- CT-scan. Voor de scan wordt er een kleurstof in een ader geïnjecteerd. Er wordt een reeks röntgenfoto's gemaakt onder verschillende hoeken. De kleurstof helpt organen en weefsels te accentueren.
- MRI. Voor deze test wordt een stof genaamd gadolinium in een ader geïnjecteerd. De scanner gebruikt magneet- en radiogolven om foto's te maken, en het gadolinium zorgt ervoor dat kankercellen helderder worden.
- PET-scan. Deze test vereist een kleine hoeveelheid radioactieve glucose om in een ader te worden geïnjecteerd. Vervolgens draait de scanner rond uw lichaam. Kankercellen gebruiken meer glucose, dus ze worden gemarkeerd op het scherm.
Overlevingskansen van melanomen
Het is normaal om overlevingskansen te willen onderzoeken, maar het is belangrijk om te begrijpen dat het generalisaties zijn. Uw omstandigheden zijn uniek voor u, dus spreek met uw arts over uw eigen prognose.
Op basis van gegevens van 2010 tot 2016 zijn de relatieve overlevingspercentages van 5 jaar voor melanoom van de huid in de Verenigde Staten 92,7 procent in het algemeen, en:
- 99% voor gelokaliseerd melanoom
- 66,3% voor regionale spreiding
- 27,3% voor metastasen op afstand
Ongeveer 83 procent van de tijd wordt melanoom gediagnosticeerd in het lokale stadium.
Preventietips
Hoewel u risico's niet volledig kunt elimineren, zijn hier een paar manieren om te voorkomen dat melanoom en andere huidkanker zich ontwikkelen:
- Stel uw huid zoveel mogelijk niet bloot aan de middagzon. Onthoud dat de zon op bewolkte dagen en in de winter nog steeds uw huid aantast.
- Gebruik zonnebrandcrème. Gebruik een breedspectrum zonnebrandcrème met een SPF van minimaal 30. Herhaal elke 2 uur of vaker als je veel transpireert of in het water gaat. Doe dit ongeacht het seizoen.
- Bedekken. Houd uw armen en benen bedekt als u tijd buitenshuis doorbrengt. Draag een hoed met een brede rand om uw hoofd, oren en gezicht te beschermen.
- Draag een zonnebril die beschermt tegen UVA- en UVB-stralen.
- Gebruik geen zonnebanken of zonnebanklampen.
Wat zijn de vooruitzichten?
Als het om uw eigen vooruitzichten gaat, zijn de overlevingspercentages slechts ruwe schattingen. Uw arts kan u een meer geïndividualiseerde beoordeling aanbieden.
Enkele factoren die uw vooruitzichten kunnen beïnvloeden zijn:
- Leeftijd. Ouderen hebben doorgaans een kortere overlevingstijd.
- Algemene gezondheid. U kunt het niet zo goed doen met de behandeling als u een verzwakt immuunsysteem of andere onderliggende gezondheidsproblemen heeft.
Zoals je kunt zien aan de hand van de relatieve overlevingskansen hierboven, overleven veel mensen melanoom. Melanoom in een later stadium is moeilijker te behandelen, maar het is mogelijk om vele jaren na de diagnose te overleven.
Elk jaar krijgen in de Verenigde Staten 22 van de 100.000 mensen de diagnose melanoom. Hoe eerder het wordt gediagnosticeerd en behandeld, hoe beter uw vooruitzichten.
Uw kans op een vroege diagnose is mogelijk groter als u:
- Controleer uw lichaam regelmatig op nieuwe gezwellen. Let op veranderingen in grootte, vorm en kleur van bestaande moedervlekken, sproeten en moedervlekken. Vergeet niet om de onderkant van uw voeten, tussen uw tenen en spijkerbedden te controleren. Gebruik een spiegel om moeilijk te zien plekken zoals geslachtsdelen en tussen je billen te controleren. Maak foto's om veranderingen gemakkelijker te kunnen herkennen. En meld eventuele verdachte bevindingen onmiddellijk aan uw arts.
- Raadpleeg uw huisarts elk jaar voor een volledig lichamelijk onderzoek. Als uw arts uw huid niet controleert, vraag er dan om. Of vraag om een verwijzing naar een dermatoloog.
